აშშ-ში გა­მო­ვი­და პრო­ფე­სორ ვლა­დი­მერ პა­პა­ვას  მო­რი­გი წიგ­ნი: „ევ­რო­პე­ლად გახ­დო­მა: სა­ქარ­თვე­ლოს გა­მოწ­ვე­ვე­ბი ოც­და­მე­ერ­თე სა­უკ­უნ­ეში“. წიგ­ნი ბო­ლო 15 წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში გა­მო­ცე­მუ­ლი ელ­ექ­ტრო­ნუ­ლი სტა­ტი­ებ­ის კრე­ბუ­ლია, რო­მე­ლიც ეძ­ღვნე­ბა პოს­ტკო­მუ­ნის­ტუ­რი სა­ქარ­თვე­ლოს XXI სა­უკ­უნ­ის პო­ლი­ტი­კურ და ეკ­ონ­ომ­იკ­ურ პრობ­ლე­მებს. წიგ­ნს მა­ღალ შე­ფა­სე­ბებს აძ­ლე­ვენ მსოფ­ლი­ოს ცნო­ბი­ლი ეკ­ონ­ომ­ის­ტე­ბი და პო­ლი­ტი­ლო­გე­ბი: ჯეფ­რი საქ­სი (კო­ლუმ­ბი­ის უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის პრო­ფე­სო­რი); ფრე­დე­რიკ სტა­რი (ვა­შინ­გტო­ნის და სტოკ­ჰოლ­მის ცენ­ტრა­ლუ­რი აზი­ის და კავ­კა­სი­ის ერ­თობ­ლი­ვი ინ­სტი­ტუ­ტის დი­რექ­ტო­რი); ან­დერს ას­ლუნ­დი (ჯორ­ჯთა­უნ­ის უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის პრო­ფე­სო­რი); კე­ის კრე­ინი (აშშ-ს მეც­ნი­ერ­ებ­ის და ტექ­ნო­ლო­გი­ებ­ის პო­ლი­ტი­კის ინ­სტი­ტუ­ტის მთა­ვა­რი მკვლე­ვა­რი); პოლ გობ­ლი (აშშ-ს მსოფ­ლიო პო­ლი­ტი­კის ინ­სტი­ტუ­ტის პრო­ფე­სო­რი); პოლ ჰეა (ედ­ინ­ბურ­გში ჰე­რი­ოტ-ვათ უნ­ივ­ერ­ის­ტე­ტის ემ­ერ­იტ­უს პრო­ფე­სო­რი); სტი­ვენ ჯონ­სი (მა­უნთ ჰო­ლი­ოკ­ის კო­ლე­ჯის პრო­ფე­სო­რი); ნე­ილ მაკ­ფარ­ლე­ინი (ოქ­სფორ­დის უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის პრო­ფე­სო­რი); თო­მას სა­იმ­ონ­სი (ჰარ­ვარ­დის უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის მკვლე­ვა­რი); ბენ სლეი (გა­ერ­ოს გან­ვი­თა­რე­ბის პროგ­რა­მის უფ­რო­სი ეკ­ონ­ომ­ის­ტი). წიგ­ნის ნახ­ვა და შე­ძე­ნა შე­საძ­ლე­ბე­ლია ამ­აზ­ონ­ის პლატ­ფორ­მა­ზე.

რა აქ­ცენ­ტებს გა­მო­ყოფს წიგ­ნის ავ­ტო­რი და რა მნიშ­ვნე­ლო­ბი­საა ახ­ალი გა­მო­ცე­მა? — გვე­სა­უბ­რე­ბა თსუ-ის ეკ­ონ­ომ­იკ­ისა და ბიზ­ნე­სის ფა­კულ­ტე­ტის პრო­ფე­სო­რი, აკ­ად­ემ­იკ­ოსი ლა­დო პა­პა­ვა:

რამ­დე­ნა­დაც ცნო­ბი­ლია, ამ­ერ­იკ­აში გა­მო­ვი­და თქვე­ნი ახ­ალი წიგ­ნი. ამ­ერ­იკ­აში წიგ­ნის გა­მო­ცე­მის მი­ზა­ნი რა იყო?

ნე­ბის­მი­ერი ავ­ტო­რის­თვის ძა­ლი­ან დი­დი მნიშ­ვნე­ლო­ბა აქ­ვს — მი­სი ნა­აზ­რე­ვი თუ რამ­დე­ნად ხელ­მი­საწ­ვდო­მია მკითხველ­თა ფარ­თო წრი­სათ­ვის. ბუ­ნებ­რი­ვია, რომ ამ მიზ­ნის მიღ­წე­ვის სა­უკ­ეთ­ესო გზაა აშშ-ში ინ­გლი­სურ ენ­აზე წიგ­ნის გა­მო­ცე­მა, მით უფ­რო მა­შინ, რო­ცა მი­სი შე­ძე­ნა, რო­გორც ბეჭ­დუ­რი ფორ­მით, ისე ელ­ექ­ტრო­ნუ­ლი ვერ­სი­ით, თა­ვი­სუფ­ლად შე­იძ­ლე­ბა ყვე­ლა­სათ­ვის კარ­გად ცნო­ბი­ლი ელ­ექ­ტრო­ნუ­ლი პლატ­ფორ­მა „ამ­აზ­ონ­იდ­ან“. წიგ­ნს აქ­ვს აშშ-ის კონ­გრე­სის ბიბ­ლი­ოთ­ეკ­ის ნო­მე­რი, რაც აშშ-ში გა­მო­ცე­მულ წიგ­ნებს, რო­გორც წე­სი, გა­მო­ცე­მის პრო­ცეს­ში­ვე ენ­იჭ­ება.

რას ეხ­ება კონ­კრე­ტუ­ლად სტა­ტი­ები, რო­მე­ლიც წიგ­ნშია შე­სუ­ლი? რა აქ­ცენ­ტებს გა­მო­ყოფთ?

წიგ­ნში თავ­მოყ­რი­ლია 2006-2020 წლებ­ში ჩემ მი­ერ სხვა­დას­ხვა ელ­ექ­ტრო­ნულ გა­მო­ცე­მებ­ში (მათ შო­რის, ცნო­ბილ უცხო­ურ სა­იტ­ებ­ზე) გან­თავ­სე­ბუ­ლი სტა­ტი­ები, რომ­ლე­ბიც ეხ­ება სა­ქარ­თვე­ლოს, მი­სი გან­ვი­თა­რე­ბის სხვა­დას­ხვა მი­მარ­თუ­ლე­ბებს. სტა­ტი­ები გან­ლა­გე­ბუ­ლია ქრო­ნო­ლო­გი­ურ­ად, რაც მკითხველს გაუადვილებს იმ­ის აღ­ქმას, ამ 15 წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში რო­მელ ეტ­აპ­ზე რო­მე­ლი თე­მა იყო ავ­ტო­რის თვა­ლით და­ნა­ხუ­ლი ყვე­ლა­ზე უფ­რო მწვა­ვე. იმ სა­კითხე­ბის სპექ­ტრი, რო­მელ­თაც ეძ­ღვნე­ბა სტა­ტი­ები, საკ­მა­ოდ ფარ­თოა. ის­ინი ეხ­ება სა­ქარ­თვე­ლოს ევ­რო­პულ არ­ჩე­ვანს, რუ­სეთ-სა­ქარ­თვე­ლოს გამ­წვა­ვე­ბულ ურ­თი­ერ­თო­ბებს, სა­ქარ­თვე­ლოს სა­ერ­თა­შო­რი­სო ეკ­ონ­ომ­იკ­ურ ფუნ­ქცი­ას, ეკ­ონ­ომ­იკ­ური რე­ფორ­მე­ბის გან­ხორ­ცი­ელ­ებ­აში მიღ­წე­ულ წარ­მა­ტე­ბებს და დაშ­ვე­ბულ შეც­დო­მებს, ქვეყ­ნის დე­მოკ­რა­ტი­ული გან­ვი­თა­რე­ბის სირ­თუ­ლე­ებს და, რა თქმა უნ­და, კო­რო­ნა­ვი­რუ­სის პან­დე­მი­ით გა­მოწ­ვე­ულ ეკ­ონ­ომ­იკ­ურ კრი­ზისს.

თქვე­ნი ახ­ალი წიგ­ნის გა­მო­ცე­მის მნიშ­ვნე­ლო­ბა­ზე გვე­სა­უბ­რეთ...

ინ­ტე­რე­სი სა­ქარ­თვე­ლოს მი­მართ მსოფ­ლი­ოში საკ­მა­ოდ დი­დია, რაც, უმ­თავ­რე­სად, გან­პი­რო­ბე­ბუ­ლია გე­ოპ­ოლ­იტ­იკ­ური და გეოეკონომიკური ფაქ­ტო­რე­ბით. ამ­იტ­ომ, რაც უფ­რო მე­ტი კვა­ლი­ფი­ცი­ური გა­მო­ცე­მა გახ­დე­ბა ხელ­მი­საწ­ვდო­მი სა­ქარ­თვე­ლო­თი და­ინ­ტე­რე­სე­ბულ მკითხველ­თა ფარ­თო წრის­თვის, მით უფ­რო უკ­ეთ და, რაც მთა­ვა­რია, სწო­რად იქ­ნე­ბა აღ­ქმუ­ლი და გა­აზ­რე­ბუ­ლი ჩვე­ნი ქვეყ­ნის წი­ნა­შე არ­სე­ბუ­ლი გა­მოწ­ვე­ვე­ბი, პრობ­ლე­მე­ბი და მა­თი გა­დაჭ­რის სირ­თუ­ლე­ები.

რა გვაკ­ლია — გავ­ხდეთ ევ­რო­პე­ლე­ბი?

იმ­ის­თვის, რომ გავ­ხდეთ ევ­რო­პე­ლე­ბი, თა­ნაც ისე, რომ შე­ვი­ნარ­ჩუ­ნოთ ქარ­თვე­ლო­ბა, ჯერ კი­დევ ბევ­რი გვაკ­ლია. გვაკ­ლია ევ­რო­პუ­ლი ყო­ფი­თი კულ­ტუ­რა, გვაკ­ლია ევ­რო­პუ­ლი პო­ლი­ტი­კუ­რი კულ­ტუ­რა, გვაკ­ლია ის­ეთი მა­ღალ­ხა­რის­ხი­ანი პრო­დუქ­ცი­ის წარ­მო­ებ­ის უნ­არი, რაც ევ­რო­პულ სტან­დარ­ტებს და­აკ­მა­ყო­ფი­ლებს და სხვ. წიგ­ნის ბო­ლო სტა­ტი­აში გან­ვი­თა­რე­ბუ­ლია იდეა, რომ სა­ქარ­თვე­ლოს მი­ზა­ნი არ შე­იძ­ლე­ბა იყ­ოს ევ­რო­კავ­ში­რის წევ­რო­ბა. სა­ქარ­თვე­ლოს მი­ზა­ნი უნ­და იყ­ოს ევ­რო­პულ სა­ხელ­მწი­ფოდ ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბა, რაც ევ­რო­კავ­შირ­ში გა­წევ­რი­ან­ებ­ის­ათ­ვის გან­სა­ხორ­ცი­ელ­ებ­ელი რე­ფორ­მე­ბი­თაა შე­საძ­ლე­ბე­ლი. ამ­იტ­ომ, ევ­რო­კავ­შირ­ში გა­წევ­რი­ან­ება არ­ის იმ­ის გზა, თუ რო­გორ უნ­და გახ­დეს სა­ქარ­თვე­ლო ევ­რო­პუ­ლი სა­ხელ­მწი­ფო.

რა გა­მოწ­ვე­ვებ­ზე სა­უბ­რობთ, რო­დე­საც სა­ქარ­თვე­ლოს ევ­რო­პუ­ლი ინ­ტეგ­რა­ცი­ის თე­მას ეხ­ებ­ით?

სა­ქარ­თვე­ლო არა­ერ­თი გა­მოწ­ვე­ვის წი­ნა­შე დგას. უწ­ინ­არ­ეს ყოვ­ლი­სა, ეს­ენია სა­ქარ­თვე­ლო­ში ევ­რო­პუ­ლი ტი­პის დე­მოკ­რა­ტი­ის და სა­ბაზ­რო ეკ­ონ­ომ­იკ­ის ევ­რო­პუ­ლი მო­დე­ლის დამ­კვიდ­რე­ბა. სე­რი­ოზ­ული გა­მოწ­ვე­ვე­ბის წი­ნა­შე დგას ჩვე­ნი ქვე­ყა­ნა უს­აფ­რთო­ებ­ის კუთხით, გან­სა­კუთ­რე­ბით რუ­სეთ­თან მი­მარ­თე­ბა­ში, რო­მელ­საც ჩვე­ნი ქვეყ­ნის ტე­რი­ტო­რი­ის 20 პრო­ცენ­ტი აქ­ვს ოკ­უპ­ირ­ებ­ული. ძა­ლი­ან დი­დი მნიშ­ვნე­ლო­ბა ენ­იჭ­ება სა­ქარ­თვე­ლოს სატ­რან­სპორ­ტო დე­რეფ­ნის ეკ­ონ­ომ­იკ­ურ დე­რეფ­ნად გარ­დაქ­მნას. საკ­მა­ოდ სე­რი­ოზ­ული გა­მოწ­ვე­ვაა ის, რომ სა­ქარ­თვე­ლოს ეკ­ონ­ომ­იკ­ამ „ტუ­რის­ტულ ხა­ფან­გს“ და­აღ­წი­ოს თა­ვი. უმ­წვა­ვე­სი პრობ­ლე­მაა ერ­ოვ­ნუ­ლი ვა­ლუ­ტის — ლა­რის სტა­ბი­ლუ­რო­ბის მიღ­წე­ვა. და­ბო­ლოს, კო­რო­ნა­ვი­რუ­სის პან­დე­მი­ის გამ­კლა­ვე­ბას­თან ერ­თად უდ­იდ­ესი გა­მოწ­ვე­ვა სწო­რი ან­ტიკ­რი­ზი­სუ­ლი ეკ­ონ­ომ­იკ­ური ღო­ნის­ძი­ებ­ებ­ის გა­ტა­რე­ბაა.

ევ­რო­კავ­შირ­ში სა­ქარ­თვე­ლოს გა­წევ­რი­ან­ებ­ის და­დე­ბით და უარ­ყო­ფით მხა­რე­ებ­ზე რამ­დე­ნად ღი­ად შე­იძ­ლე­ბა სა­უბ­არი და სა­ინ­ტე­რე­სოა უარ­ყო­ფით მხა­რედ რას თვლით?

ევ­რო­კავ­შირ­ში გა­წევ­რი­ან­ებ­ის­თვის გა­ტა­რე­ბუ­ლი რე­ფორ­მე­ბი სულ უფ­რო და უფ­რო დაუახლოებს სა­ქარ­თვე­ლოს სა­ხელ­მწი­ფოს ევ­რო­პულ მო­დელ­თან, რაც მეტ დე­მოკ­რა­ტი­ას, ად­ამი­ან­ებ­ის უფ­ლე­ბე­ბის უკ­ეთ დაც­ვას, გან­ვი­თა­რე­ბულ ეკ­ონ­ომ­იკ­ას და სხვ. ნიშ­ნავს. ეს, რა თქმა უნ­და, და­დე­ბი­თი მხა­რეა. უარ­ყო­ფით მხა­რეს რაც შე­ეხ­ება, ეს, უწ­ინ­არ­ეს ყოვ­ლი­სა, ჩვე­ნი ერ­ოვ­ნუ­ლო­ბის ცალ­კე­ული მხა­რე­ებ­ის დაკ­ნი­ნე­ბა შე­იძ­ლე­ბა იყ­ოს. ამ­ის მა­გა­ლი­თად გა­მოდ­გე­ბა თუნ­დაც ის, ვი­თომ­და და­სავ­ლუ­რო­ბის გა­მო თუ რამ­დე­ნი ინ­გლი­სუ­რე­ნო­ვა­ნი ბარ­ბა­რიზ­მი შე­მოგ­ვაქ­ვს ქარ­თულ ენ­აში, მა­ში­ნაც კი, რო­ცა ეს სიტყვე­ბი ქარ­თულ­ში არ­სე­ბობს. ეტყო­ბა ბევ­რს ჰგო­ნია, რომ რაც უფ­რო მეტ უცხო­ურ სიტყვას გა­მო­იყ­ენ­ებს ქარ­თულ­ში, მით უფ­რო ევ­რო­პე­ლად იქ­ნე­ბა აღ­ქმუ­ლი მის გა­რე­მოც­ვა­ში. ეს დი­დი შეც­დო­მაა და მას ყვე­ლა ერ­თობ­ლი­ვი ძა­ლე­ბით უნ­და შე­ვე­წი­ნა­აღ­მდე­გოთ!

რა შე­ფა­სე­ბებს აძ­ლე­ვენ მსოფ­ლი­ოს ცნო­ბი­ლი ეკ­ონ­ომ­ის­ტე­ბი და პო­ლი­ტო­ლო­გე­ბი თქვენს წიგ­ნს. თუ შე­იძ­ლე­ბა მოკ­ლედ გაგ­ვა­ცა­ნით მა­თი შე­ფა­სე­ბე­ბი...

უცხო­ელი კო­ლე­გე­ბის შე­ფა­სე­ბე­ბი ჩემ­თვის, რო­გორც ავ­ტო­რის­თვის და ჩე­მი წიგ­ნის მო­მავ­ლის­თვის, გან­სა­კუთ­რე­ბით მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია. ეს შე­ფა­სე­ბე­ბი თავ­მოყ­რი­ლია წიგ­ნში იმ ტრა­დი­ცი­ით, რო­მე­ლიც და­მა­ხა­სი­ათ­ებ­ელია და­სავ­ლეთ­ში გა­მო­ცე­მუ­ლი წიგ­ნე­ბის უმ­რავ­ლე­სო­ბის­თვის. ასე რომ, და­ინ­ტე­რე­სე­ბუ­ლი მკითხვე­ლი წიგ­ნთან ერ­თად ამ შე­ფა­სე­ბე­ბის გაც­ნო­ბას თა­ვად შეძ­ლებს.

რამ­დე­ნად და­ინ­ტე­რეს­დნენ და ვინ და­ინ­ტე­რეს­და თქვე­ნი ახ­ალი წიგ­ნით სა­ქარ­თვე­ლო­ში? ამ კუთხით ხომ არ გაქ­ვთ ნაკ­ლუ­ლო­ბის შეგ­რძნე­ბა?

ნაკ­ლუ­ლო­ბის არ­ავ­ით­არი გან­ცდა ნამ­დვი­ლად არ მაქ­ვს. ბევ­რმა გა­მო­ხა­ტა უკ­ვე ამ წიგ­ნით და­ინ­ტე­რე­სე­ბა. ზოგ­მა ის უკ­ვე გა­მო­იწ­ერა კი­დეც „ამ­აზ­ონ­იდ­ან“. ის­იც გა­სათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბე­ლია, რომ წიგ­ნის ელ­ექ­ტრო­ნუ­ლი ვერ­სია საკ­მა­ოდ იაფია და მი­სი გა­მოგ­ზავ­ნა ელ­ექ­ტრო­ნუ­ლი ფოს­ტით ხდე­ბა. ჩემ­თვის უფ­რო მე­ტი მნიშ­ვნე­ლო­ბა აქ­ვს იმ­ას, თუ რამ­დე­ნად და­ინ­ტე­რეს­დე­ბა სტუ­დენ­ტო­ბა ამ წიგ­ნით არა მარ­ტო დღეს, არ­ამ­ედ ერ­თი, სა­მი ან, თუნ­დაც, ხუ­თი წლის შემ­დეგ...

ესა­უბ­რა ნი­ნო კა­კუ­ლია