დი­დი მა­მუ­ლიშ­ვი­ლის და­ბა­დე­ბი­დან 175 წე­ლი შეს­რულ­და

და­სა­მახ­სოვ­რე­ბე­ლი შეხ­ვედ­რა შედ­გა რამ­დე­ნი­მე დღის წი­ნი­ვა­ნე ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის სა­ხე­ლო­ბის თბი­ლი­სის სა­ხელ­მწი­ფო უნ­ივ­ერ­სი­ტეტ­ში. კი­დევ ერ­თხელ გა­ვიხ­სე­ნეთ­სამ­შობ­ლოს­თვის თავ­და­დე­ბუ­ლი მა­მუ­ლიშ­ვი­ლი ვარ­ლამ ჩერ­ქე­ზიშ­ვი­ლი. მიმ­დი­ნა­რე წლის 16 სექ­ტემ­ბერ­სმას და­ბა­დე­ბი­დან 175 წე­ლი შე­უს­რულ­და.სწო­რედ ამ საიუბილეო თა­რიღ­თან და­კავ­ში­რე­ბით თბი­ლი­სის სა­ხელ­მწი­ფო უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის მუ­ზე­უმს სა­ჩუქ­რად გა­და­ვე­ცით ქ.ლონ­დო­ნი­დან ჩა­მო­ტა­ნი­ლიმ­ცი­რე ზო­მის სა­ქარ­თვე­ლოს პირ­ვე­ლი რეს­პუბ­ლი­კის სა­ხელ­მწი­ფო დრო­შა და ლი­თო­ნის ყუ­თი,რო­მელ­შიც 1925-დან ინ­ახ­ებ­ოდა ვარ­ლამ ჩერ­ქე­ზიშ­ვი­ლის ფერ­ფლი. ის ათ­წლე­ულ­ებ­ის გან­მავ­ლო­ბა­ში და­კარ­გუ­ლად ით­ვლე­ბო­და და მხო­ლოდ ხან­გრძლი­ვი ძებ­ნის შემ­დეგ 2001 წლის შე­მოდ­გო­მა­ზე მი­ვაკ­ვლი­ეთ­ლონ­დო­ნის ერთ-ერთ უძ­ვე­ლეს „Golders Green“-ის კრე­მა­ტო­რი­უმ­ში. პოვ­ნი­სას ის ჟან­გის­გან უკ­ვე იმ­დე­ნად იყ­ოდ­აზი­ან­ებ­ული, რომ 2013 წელს სა­ჭი­რო გახ­და მი­სი ჩა­ნაც­ვლე­ბა ქარ­თუ­ლი მარ­მა­რი­ლოს­გან სპე­ცი­ალ­ურ­ად ამ მიზ­ნით დამ­ზა­დე­ბუ­ლი ახ­ალი სარ­კო­ფა­გით. ვარ­ლა­მის ფერ­ფლის ძვე­ლი მცვე­ლი­კი, რო­მე­ლიც 88 წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში ერ­თგუ­ლად ემ­სა­ხუ­რე­ბო­და პატ­რონს, დრო­შას­თან და ჩემ­თან ერ­თად დაბ­რუნ­და სა­ქარ­თვე­ლო­ში.

სამ­წუ­ხა­როა, რომ სამ­შობ­ლოს სიყ­ვა­რუ­ლის­თვის ჯერ მე­ფის რუ­სე­თის სპეც­სამ­სა­ხუ­რე­ბის­გან, პირ­ვე­ლი დე­მოკ­რა­ტი­ული რეს­პუბ­ლი­კის დამ­ხო­ბის შემ­დეგ კი საბ­ჭო­თა ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის­გან დევ­ნი­ლი,მთელ ევ­რო­პა­ში კარ­გად ცნო­ბი­ლი­თა­ნა­მე­მა­მუ­ლის შე­სა­ხებ დღემ­დე მხო­ლოდ სპე­ცი­ალ­ის­ტთა ვიწ­რო წრის­თვი­საა ცნო­ბი­ლი. ამ­იტ­ომ ვა­ნი­ჭებთ დიდ მნიშ­ვნე­ლო­ბას­ვარ­ლამ ჩერ­ქე­ზიშ­ვი­ლის სა­ხე­ლის ყვე­ლას­თვის შე­სახ­სე­ნებ­ლად და სა­უკ­უნ­ოვ­ანი ბუ­რუ­სის გა­სა­ფან­ტად გა­დად­გმულ თი­თოეულ ნა­ბიჯს, ყო­ველ შეხ­ვედ­რას, მით უფ­რო, თუ ამ შეხ­ვედ­რე­ბის ინ­იცი­ატ­ორი ივ­ანე ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის სა­ხე­ლო­ბის თბი­ლი­სის სა­ხელ­მწი­ფო უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტია.

სა­მი წლის წინ, 2019 წლის გა­ზაფხულ­ზე,ქარ­თველ მეც­ნი­ერ­თა ჯგუ­ფის ინ­იცი­ატ­ივ­ით, სწო­რედ უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის რექ­ტო­რის, ბა­ტონ გი­ორ­გი შარ­ვა­ში­ძის უშუ­ალო ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ბით შე­იქ­მნა სა­მუ­შაო ჯგუ­ფი ვარ­ლამ ჩერ­ქე­ზიშ­ვი­ლის ცხოვ­რე­ბი­სა და შე­მოქ­მე­დე­ბი­თი მემ­კვიდ­რე­ობ­ის შე­სას­წავ­ლად, მი­სი სა­ხე­ლის ცნო­ბა­დო­ბის ას­ამ­აღ­ლებ­ლად და სა­ქარ­თვე­ლო­ში „ღირ­სე­ული დაბ­რუ­ნე­ბის“ უზ­რუნ­ველ­სა­ყო­ფად.იმ­ავე წელს ქარ­თვე­ლი და უცხო­ელი მეც­ნი­ერ­ებ­ის მო­ნა­წი­ლე­ობ­ით ჩა­ტარ­და ვარ­ლამ ჩერ­ქე­ზიშ­ვი­ლი­სად­მი მიძ­ღვნი­ლი პირ­ვე­ლი დარ­გთა­შო­რი­სი სა­მეც­ნი­ერო კონ­ფე­რენ­ცია;ვარ­ლა­მის სა­ხე­ლი ეწ­ოდა ერთ-ერთ ქუ­ჩას ქ.სა­გა­რე­ჯო­ში, ას­ევე, სა­ჯა­რო სკო­ლას მის მშობ­ლი­ურ სო­ფელ თოხ­ლიაურში.

ცხა­დია, ამ ყვე­ლაფ­რის მოს­წრე­ბა, ის­იც კო­რო­ნა­ვი­რუ­სის პან­დე­მი­ის პი­რო­ბებ­ში, შე­უძ­ლე­ბე­ლი იქ­ნე­ბო­და, რომ არა თა­ნად­გო­მა, რო­მე­ლიც ჩვენ გვქონ­და რო­გორც ცენ­ტრა­ლუ­რი, ისე ად­გი­ლობ­რი­ვი სა­ხე­ლი­სუფ­ლე­ბო სტრუქ­ტუ­რე­ბის მხრი­დან. მხედ­ვე­ლო­ბა­ში მაქ­ვს გა­ნათ­ლე­ბის სა­მი­ნის­ტრო და პი­რა­დად მი­ნის­ტრის მო­ად­გი­ლე — ქალ­ბა­ტო­ნი ეკ­ატ­ერ­ინე დგე­ბუ­აძე; ინ­ფრას­ტრუქ­ტუ­რის სა­მი­ნის­ტრო და მი­ნის­ტრის მო­ად­გი­ლე — ბა­ტო­ნი ილია ბე­გი­აშ­ვი­ლი; სა­გა­რე­ჯოს მუ­ნი­ცი­პა­ლი­ტე­ტის საკ­რე­ბუ­ლოს თავ­მჯდო­მა­რე, ბა­ტო­ნი ოთ­არ ჩა­ლა­თაშ­ვი­ლი;სა­გან­მა­ნათ­ლებ­ლო რე­სურს-ცენ­ტრის უფ­რო­სი, ქალ­ბა­ტო­ნი მა­ნა­ნა ცუც­ქი­რი­ძე; სკო­ლის დი­რექ­ტო­რი,ბა­ტო­ნი ირ­აკ­ლი ჩარ­კვი­ანი, ამ­ავე სკო­ლის პე­და­გო­გე­ბი, მოს­წავ­ლე­ები.

ცალ­კე მინ­და გა­მოვ­ყო ამ მა­მუ­ლიშ­ვი­ლურ საქ­მე­ში­სა­ქარ­თვე­ლოს სა­პატ­რი­არ­ქოს ტე­ლე­ვი­ზი­ის გვერ­დშიდ­გო­მა. მხედ­ვე­ლო­ბა­ში გვაქ­ვს, უპ­ირ­ვე­ლეს ყოვ­ლი­სა, ქალ­ბა­ტონ თა­მარ თაგ­ვა­ძის მი­ერ ორ­სე­რი­ანი, ძა­ლი­ან სა­ინ­ტე­რე­სო ფილ­მის მომ­ზა­დე­ბა ვარ­ლამ ჩერ­ქე­ზიშ­ვი­ლის შე­სა­ხებ და წი­ნა­საიუბილეო დღე­ებ­ში მი­სი­რამ­დენ­ჯერ­მე ჩვე­ნე­ბა.

ვარ­ლამ ჩერ­ქე­ზიშ­ვი­ლის შე­სა­ხებ კი­დევ ერთ დო­კუ­მენ­ტურ ფილ­მზე უკ­ვე დაწყე­ბუ­ლია მუ­შა­ობ­ათ­ბი­ლი­სის სა­ხემ­წი­ფო უნ­ივ­ერ­სი­ტეტ­ში­გა­ზეთ „თბი­ლი­სის უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის“ მთა­ვა­რი რე­დაქ­ტო­რის, ქალ­ბა­ტონ ნი­ნო კა­კუ­ლი­ას ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ბით.

უნ­ივ­ერ­სი­ტე­ტის კან­ცლერ, ბა­ტონ ლა­შა სა­ღი­ნა­ძეს­თან ერ­თად ვმუ­შა­ობთ ეკ­ონ­ომ­იკ­ის სა­მი­ნის­ტროს­თან და სა­ქარ­თვე­ლოს ფოს­ტას­თან დი­დი მა­მუ­ლიშ­ვი­ლის 175-ე წლის­თავ­თან და­კავ­ში­რე­ბით საიუბილეო სა­ფოს­ტო მარ­კის გა­მოშ­ვე­ბის თა­ობ­აზე.

ვამ­ზა­დებთ და ეპ­იდ­ემი­ოლ­ოგი­ური მდგო­მა­რე­ობ­ის გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბის­თა­ნა­ვე თბი­ლი­სის სა­ხელ­მწი­ფო უნ­ივ­ერ­სი­ტეტ­ში ვა­პი­რებ­თვარ­ლამ ჩერ­ქე­ზიშ­ვი­ლი­სად­მი მიძ­ღვნი­ლი უკ­ვე მე­ორე დარ­გთა­შო­რი­სი სა­მეც­ნი­ერ­ოკ­ონ­ფე­რენ­ცი­ის ჩა­ტა­რე­ბას; კონ­ფე­რენ­ცი­ის დღე­ებ­ში­ვე მო­ეწყო­ბა გა­მო­ფე­ნა, რო­მე­ლიც სწო­რედ ამ საიუბილეო თა­რიღს, ვარ­ლამ ჩერ­ქე­ზიშ­ვი­ლის და­ბა­დე­ბი­დან 175-ე წლის­თვას მი­ეძ­ღვნე­ბა.

ცხა­დია,ის­მის კითხვა: -თით­ქმის სა­უკ­უნ­ოვ­ანი დუ­მი­ლის შემ­დეგ რამ გა­ნა­პი­რო­ბა ვარ­ლამ ჩერ­ქე­ზიშ­ვი­ლი­სად­მი ინ­ტე­რე­სის ზრდა. პირ­ველ რიგ­ში, გვინ­და აღ­ვნიშ­ნოთ, რომ ვარ­ლა­მი­სა და სხვა თავ­და­დე­ბუ­ლი მა­მუ­ლიშ­ვი­ლე­ბის გახ­სე­ნე­ბა სწო­რედ რომ ჩვენ­სმო­მა­ვალ თა­ობ­ას, ათ­ას­გვა­რი გლო­ბა­ლუ­რი თუ ლო­კა­ლუ­რი პრობ­ლე­მე­ბით, ნი­ჰი­ლიზ­მი­თა თუ პარ­ტი­ული და­პი­რის­პი­რე­ბე­ბით გა­ნა­წა­მებ თა­ნა­მედ­რო­ვე ქარ­თულ სა­ზო­გა­დო­ებ­ას­სჭირ­დე­ბა, რა­თა სწო­რად გან­ვსაზღვროთ­სა­მოქ­მე­დო პრი­ორ­იტ­ეტ­ები,სა­კუ­თარ თავ­ში ვი­პო­ვოთ ძა­ლა გა­სა­ერ­თი­ან­ებ­ლად და, სა­ჭი­რო­ებ­ის შემ­თხვე­ვა­ში, ვის­წავ­ლოთ დათ­მო­ბაჩ­ვე­ნი სა­ერ­თო ოჯ­ახ­ის — სამ­შობ­ლოს სა­სარ­გებ­ლოდ. ვარ­ლამ ჩერ­ქე­ზიშ­ვი­ლის ცხოვ­რე­ბა და მოღ­ვა­წე­ობა კი ას­ეთი ერ­თი­ან­ობ­ის, თვით უმ­ძი­მეს კომ­პრო­მის­ზე წას­ვლის სა­უკ­ეთ­ესო მა­გა­ლი­თია.

ზე­მოთ­ქმუ­ლი მეტ დატ­ვირ­თვას შე­იძ­ენს, თუ აღ­ვნიშ­ნავთ, რომ ვარ­ლა­მი არ იყ­ოპ­ირ­ოვ­ნე­ბა,რომ­ლის ცხოვ­რე­ბა, მოღ­ვა­წე­ობა ერთ კონ­კრე­ტულ პარ­ტი­ას, მოვ­ლე­ნას ან ინ­იცი­ატ­ივ­ას­შე­იძ­ლე­ბა და­ვუ­კავ­ში­როთ. XIX-XX სა­უკ­უნე­ებ­ის ქარ­თულ პო­ლი­ტი­კურ,სა­ზო­გა­დო­ებ­რივ ცხოვ­რე­ბა­ში­ის მარ­თლაც ეპ­ოქ­ალ­ური მოვ­ლე­ნა გახ­ლდათ. მი­სი მოღ­ვა­წე­ობა ის­ეთ­ივე დღეგ­რძე­ლი (19-ე სა­უკ­უნ­ის 60-იანი წლე­ბი­დან — გარ­დაც­ვა­ლე­ბამ­დე, 1925 წლამ­დე) და მრა­ვალ­ფე­რო­ვა­ნია, რო­გორც ეს შე­იძ­ლე­ბა ით­ქვას სო­ლო­მონ დო­დაშ­ვი­ლის, დი­მიტ­რი ყი­ფი­ან­ის, ილია ჭავ­ჭა­ვა­ძის,ნი­კო ნი­კო­ლა­ძის­შე­სა­ხებ. სა­გუ­ლის­ხმოა,რომ ნი­კოს­თან,მით უფ­რო­ილი­ას­თან ვარ­ლამს თა­ნამ­შრომ­ლო­ბის ათ­წლე­ულ­ები აკ­ავ­ში­რებ­და.ვარ­ლამ ჩერ­ქე­ზიშ­ვი­ლის ცხოვ­რე­ბი­სა და მოღ­ვა­წე­ობ­ის30-წლი­ან­იკ­ვლე­ვის შემ­დეგ დღე­საც თა­მა­მად ვი­მე­ორ­ებთ:რა­საც ილია სა­კუ­თა­რი სამ­შობ­ლოს­თვის, ქარ­თვე­ლი­ერ­ის­თვი­სა­კე­თებ­და­სა­ქარ­თვე­ლო­ში, მე­ფის რუ­სე­თის მი­ერ ახ­ალ­გაზ­რდო­ბი­დან­ვე სამ­შობ­ლო­დან­დევ­ნი­ლი ჩერ­ქე­ზიშ­ვი­ლი­იგ­ივ­ეს­აქ­მეს ემ­სა­ხუ­რე­ბო­და საზღვარ­გა­რეთ.

გო­ჩა ფე­რა­ძე

თსუ იურ­იდი­ული ფა­კულ­ტე­ტის ას­ოც­ირ­ებ­ული პრო­ფე­სო­რი,

თსუ თი­ნა­თინ წე­რეთ­ლის სა­ხელ­მწი­ფო­სა და სა­მარ­თლის

ინ­სტი­ტუ­ტის სა­მარ­თლის თე­ორი­ისა და ის­ტო­რი­ის

გან­ყო­ფი­ლე­ბის ხელ­მძღვა­ნე­ლი